Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşen bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer içre insanoğluın harbiden nite davrandıklarını değil, nite davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Türe kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene terk etmek, toplumsal yaşamın gerçekleşmesini sahip olmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin huzursına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, mutlak yakınlarında kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer içre insanoğluın davranış ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her devran mümkündür. “İşte hukuk, benibeşer davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir sistem, bir bütündür.” İnsan-benibeşer, benibeşer-natür ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence altına kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok kuruntu ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak belirten içtihatlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini sahip olmak için konulmuş olan ve hep gücüyle desteklenen kaide, tanrı ve seçimın kâffesidür. Elan münteşir bir tanılamamıyla hukuk, adalete yönelmiş toplumsal yaşlakin düzenidir. Ahbaplık Söz Mealı Ahbaplık kelimesi Arapça “tanrı” kökünden gelir ve tanrı kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “tanrı” kelimesinin çoğulu “beddua’kak”tır. Türk Dil Kurumu’na bakılırsa hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk anlamında da kullanılır. Uygulayım Mealı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu derunin hala doyurucu bir tanılamam kuruluşlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi içre gerçek olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri süje meydan kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Umum Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun mebdelıca zir dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih tarafından güvenceye kırmızıınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Ahbaplık kuralları benibeşer davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun boy bos yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla misil nitelikteki cemi durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık meydanında yaptırım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı lakinçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları kösteklemek derunin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve tıngır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kısım yama; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları kabilinden bambaşka hukuk dallarında bambaşka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik değil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut politik içtihatleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan hukuk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş toplumsal bir yaşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, ameliye yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun toplumsal yaşamı düzenleyip insanoğluın pasış ve güvenlik içre bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Teamül Yarar (Içtimai İhtiyaçların önlanması) Hukukun ameliye amacını, toplumsal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer içre canlı insanoğluın, birbirleri ile inşa etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın kuruluşsından kaynaklanan gereksinimlerinı huzurlamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile mevlit, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni yaşamın gerçek gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın saf kuruluşsına ve bundan gelecek gelen ihtiyaçlarına orantılı yapmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, hesaplı gerçeklere de kapalıdır; hesaplı ihtiyaçlara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir tertip altına aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir muadelet düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak doğruluk kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük tanılamamıyla doğruluk, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yapmak üzere dü bambaşka anlamda kullanılır. Türe esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet anlamında şahsi bir özelliği deyimler. Isim her devran haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni lütfetmek yolunda devamlı ve değanlayışmez bir çaba gösterir. İşte bu davranış ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk fehvaı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilişik biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk meydanında hukuki boy bos olarak söylenti konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer derunindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini deruneren kurallar cemiü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve tutunmak durumunda bulunduğuna bakılırsa, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir boy bos niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini derunerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; ister bulunan düzeni kollamak, gerekse onu değanlayıştirmeyi meşrulaştırmak derunin her devran adalete mebdevurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta huzurmıza yerleşmiş hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk anlamında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan hukuk düzenlerinin kendisine orantılı olup olmadığı açısından bir boy bos ve yorum ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun gerçekleştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve zararlı huzurlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon denge içre olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Uygun olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem toplumsal yaşlakin uyacak, hem de bu toplumsal yaşamın pasış içre sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü esenlamaya çkırmızıışacaktır.
Bir cevap yazın